Tijd en aandacht Het grootste geheim van een succesvol living lab is volgens de lectoren een héél goed netwerk in de wijk. “Je moet zowel inwoners als professionals aan je verbinden”, tipt Gitte. “Een mailtje is niet genoeg. Zoiets heeft tijd en aandacht nodig. Zoek elkaar op, leer elkaar goed kennen. Stap niet gelijk met je onderzoekspet zo’n wijk in. Het persoonlijke contact, weten wat er speelt in een wijk, daar begint het. Een prettige samenwerking met wijkpartners is essentieel, benadrukt Gitte. “Zonder hen zouden de living labs te eendimensionaal zijn. Wijkpartners verbinden zich aan een maatschappelijk vraagstuk, daar zit voor hen ook het belang. Bij gesubsidieerde labs kan de inzet van professionals – naast die van een labregisseur en docenten – deels worden gefinancierd, maar er is vaak ook een eigen bijdrage in uren. De professional heeft net zo’n belangrijke rol als de onderzoeker en de labregisseur. Samen heb je alle nodige kennis over de wijk. In Apeldoorn vormt de beweegmakelaar bijvoorbeeld echt een voorbeeldrol voor studenten. Die leren van hoe hij omgaat met de kinderen in de wijk.” “We proberen aan te sluiten bij het tempo van de wijk”, vult Karin Dijkstra aan. “Soms moet je ineens heel snel, dan weer een stapje terug of opnieuw in gesprek. Voorkom dat je je eigen onderzoeksagenda ergens dropt, en ga in plaats daarvan op zoek naar het gemeenschappelijk doel. De behoeftes van bewoners en partners staan centraal. Hoe kunnen we elkaar ondersteunen?” En wat ook echt belangrijk is: “Dat je je docenten meekrijgt in dit soort initiatieven. Zij moeten ook echt op een andere, vernieuwende manier les willen geven.” Onverwachte contacten Als een onderzoeker voor langere tijd verbonden is aan een wijk, weten de inwoners die onderzoeker vaak ook te vinden met nieuwe vraagstukken. “Soms worden we benaderd vanuit een inwonersinitiatief, of door woningcorporaties. Op andere locaties zijn we vanaf nul begonnen, met voorzichtige, soms onverwachte contacten. In Apeldoorn kwam onze living lab regisseur in contact met de plaatselijke supermarkt. De manager bleek een schat aan informatie over de wijk te hebben. Hij is een heel waardevolle partner gebleken.” In de ruim drie jaar dat de living labs draaien, hebben de lectoren heel wat geleerd. Gitte Kloek: “Soms hebben we studenten misschien te veel in het diepe gegooid. We proberen in alle eerlijkheid te monitoren of de labs studenten een goede leeromgeving bieden. Inmiddels hebben we een mbo Comeniusbeurs (van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek, red.) om dit actief te onderzoeken. Het is goed om onze methode te blijven doorontwikkelen. Hoe maak je abstracte onderwerpen toegankelijk genoeg? Hoe communiceer je op een inclusieve manier met inwoners? Dat zijn echt belangrijke vragen.” Voor wie zelf een living lab wil organiseren, hebben de lectoren nog meer waardevol advies. Gitte Kloek: “Ga naar een lopend living lab en loop een dagje mee. Daar zie je het gebeuren.” Karin Dijkstra: “Maak een keuze voor een bepaalde wijk en committeer je daar voor een aantal jaren aan. Dat is belangrijk om het vertrouwen van de inwoners te krijgen. Zorg voor een goede overdracht tussen oude en nieuwe groepen studenten, die vaak na een halfjaar wisselen. En schep realistische verwachtingen; wat doe je wel en wat doe je niet? Je hebt niet zomaar ineens een zak met geld om de hele wijk te veranderen.” Daarvoor is goed contact met de gemeente belangrijk, vult Gitte Kloek aan. “Daarom hebben we onze living labs onlangs gepresenteerd bij de gemeenteraad van Apeldoorn.” Frisse blik Aansprekende resultaten zijn belangrijk om living labs voort te zetten en uit te breiden. Net als wederkerigheid. Karin Dijkstra: “Dus niet studenten een wijkscan laten maken en dan weer verdwijnen, maar echt iets opbouwen in de wijk. De studenten leren iets, maar geven tegelijkertijd iets terug aan de professionals en inwoners. Soms is dat energie of een frisse blik. We laten studenten educatiebijeenkomsten voor inwoners organiseren, bijvoorbeeld over voeding en bewegen. Ze helpen bij het opzetten of onderzoeken van producten voor en door de wijk, zoals een kookboek of de beste beweegroutes. We merken dat zowel studenten als wijkpartners de living labs enorm waarderen. Ook al gaat het soms langzaam en is het op relatief kleine schaal, we zetten toch samen iets in gang. Het zijn allemaal zaadjes die je plant.”